آغچه ریش، یافته ای جدید از قرون اولیه و میانی اسلام در شمال غرب ایران - سفر ارزان به دبی

به گزارش سفر ارزان به دبی، این روستا که نام پیشین آن آغچه شهر است در قرون اولیه و میانی اسلام شهری مهم بوده که پس از گذر سال ها به دلایل نامعلوم وسعت آن کوچک تر شده و به روستای آغچه ریش تغییر نام داده است.

علت نامگذاری این شهر به آغچه شهر، به دلیل وجود معادن غنی گچ در این منطقه است که براساس حدس های باستان شناسی صورت گرفته، تعیین شد که تمام بناها و کف این شهر در قرون اولیه و میانی اسلام گچ اندود بوده، بنابراین سازه های معماری با اندودهایی به رنگ سفید این شهر باعث اشتهار آن به آغچه شهر شده بود.

در مجاورت و امتداد دره جانب غربی این روستا تپه ای بزرگ قرار گرفته که در میان اهالی روستا به توهمه تپه (تپه مصنوعی) معروف است. این تپه که با سطحی صاف مابین زمین های کشاورزی و روستا قرار گرفته است، در بخش های مختلف به وسیله جاده های مزروعی برش خورده که همین امر باعث شده تا لایه ها و داده های فرهنگی آن به راحتی قابل رؤیت باشند.

این تپه جهتی شمالی جنوبی دارد که به وسیله دو دره ای عمیق در جوانب شرقی و غربی برش خورده و به سه بخش شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم شده، به نظر می رسد بخش مرکزی و مرتفع حاکم نشین و بخش های شمالی و جنوبی متعلق به افراد عادی جامعه بوده است.

درست در امتداد ضلع جنوبی این محوطه، سطح صاف دیگری (به وسعت تقریبی 110 مترمربع) به وسیله دره ای عمیق از این محوطه جدا شده که به عنوان قبرستان مورد استفاده قرار گرفته و با استقرارگاه های (قرون اولیه و میانی اسلام) این محوطه هم زمان است.

با توجه به شواهد موجود، محوطه آغچه ریش شهرستان چاراویماق یکی از محوطه های استقرار و مرکز حکومتی قرون اولیه و میانی اسلام در شمال غرب ایران است که ارگ حکومتی، استقرارگاه مردم عادی، کارگاه های تولیدات و قبرستان را در خود جای داده است.

تولید انبوه سفال با تکنیک نقش کند زیر لعاب و روی لعاب و وجود حجم انبوهی از این نوع سفالینه ها در بین لایه های فرهنگی در کنار شواهدی از جوش های کوره های سفال پزی می تواند این محوطه را در بین یکی از مراکز تولید سفال نوع آق کند قرار دهد.

علاوه بر این محوطه، این روستا دارای بقعه هایی متعلق به قرون میانی اسلام در مرکز روستا است که امروزه تنها بخشی از آن ها، باقی مانده است. براساس تحلیل کارشناسان میراث فرهنگی آذربایجان شرقی انجام کاوش های باستان شناسی در این سازه های معماری، شواهد مهمی دال بر اولین نمونه از ساخت مجموعه بنا در قرون اولیه و میانی اسلام در این محوطه ارائه خواهد داد.

با توجه به اهمیت این محوطه تاریخی حدس و تعیین حریم آن از تاریخ 3 آبان ماه سال 99 به مدت 3 هفته انجام شد که پس از اتمام اجرای 42 گمانه عملیات نقشه برداری این محوطه تاریخی نیز به وسیله متخصصان حوزه میراث فرهنگی استان آغاز شد.

طی عملیات حدس، شواهدی از آثار معماری (سنگ فرش، دیوار سنگی و دیوار خشتی)، تزئینات معماری (اندود گچی، کف های گچی و کاشی)، قطعات فلزی (آهنی)، همچنین آثار غنی سفالی و شیشه ای متعلق به قرون اولیه و میانی اسلام به دست آمد.

یکی از یافته های ارزشمند این محوطه سکه ای متعلق به دوره آل بویه است که در صورت ادامه کاوش ها شواهد جدیدی از مراکز حکومتی دوره آل بویه در شمال غرب ایران را ارائه خواهد شد.