خانه 150 ساله آقا ملک؛ اولین موزه وقفی ایران - سفر ارزان به دبی

به گزارش سفر ارزان به دبی، این خانه تاریخی و تماشایی که 150 سال از عمر آن می گذرد، متعلق به حاج حسین آقا ملک، بزرگ ترین واقف تاریخ معاصر ایران است که از پدر خود محمد کاظم، از تاجران سرشناس خراسان ارث برده است.

در میان همهمه و شلوغی بازار تهران خانه ای تاریخی با قدمت 150 ساله جای گرفته است که می تواند برای مدتی سکوت و آرامش را به شما هدیه دهد. این مکان، خانه ملک یا خانه حاج حسین آقا ملک یکی از واقفان بزرگ ایران است که در بازار بین الحرمین واقع شده است. این خانه محل پیشین کتابخانه و موزه ملی ملک و اولین موزه وقفی ایران است.

اگر تابه حال گذرتان به بازار بین الحرمین تهران افتاده باشد احتمالا خانه ای تاریخی و قدیمی را دیده اید که چهارستون سنگی در جلوی در و کتیبه ای بر بالای سردر با نوشته یا هو الملک حق المبین دارد؛ خانه ای که نخستین موزه وقفی ایران محسوب می شود، 16 آذرماه 1376 ثبت ملی شد.

این خانه تاریخی و تماشایی که 150 سال از عمر آن می گذرد، متعلق به حاج حسین آقا ملک، بزرگ ترین واقف تاریخ معاصر ایران است که از پدر خود محمد کاظم، از تاجران سرشناس خراسان ارث برده است.

حسین آقا ملک دستیاری پدرش در اداره املاک خراسان را برعهده داشت و در سفری که همراه او به مشهد رفت، به راهنمایی یکی از دوستان پدر با اشیای نفیس حرم رضوی آشنا شد و بعد وقتی در نیشابور نسخه ای از دیوان ابن یمین فریومدی، شاعر سده ششم هجری را به دست آورد، فکر بنیاد یک کتابخانه بزرگ به ذهنش خطور کرد.

این کتابخانه ابتدا در مشهد دایر بود و سپس به خانه کودکی حسین آقا منتقل شد که در بازار بین الحرمین تهران واقع شده است.

ملک در سال 1316، خانه پدری خود را به همراه همه اثاثیه و کتاب های موجود در آن وقف آستان امام رضا (ع) کرد تا شعبه ای از کتابخانه مقدس رضویه باشد. آنچه که وقف شد، افزون بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی، شامل فرش ها، لوسترها، مبلمان و تابلو های نقاشی بود که او به عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آن ها استفاده می کرد.

همچنین مجموعه های تمبر، سکه، آثار لاکی و تابلو های نقاشی را در برمی گرفت. این آثار ابتدا در کنار کتابخانه به نمایش درآمدند و سپس هسته اولیه موزه ملک را شکل دادند.

خانه ملک اکنون مکان بزرگ ترین موقوفه فرهنگی ایران است و نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه کشور در زمینه نسخه های خطی به شمار می آید و یکی از مراکز وابسته به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است و تحت نظر آن اداره می شود.

بعد از مرگ حسین آقا ملک، کتابخانه و موزه تا چند سال به کار خود در این خانه ادامه دادند و سپس این مجموعه در سال 1375 به قطعه زمینی واقع در محوطه تاریخی باغ ملی تهران منتقل شد که از طریق وی برای این منظور خریداری و اختصاص داده شده بود.

این مکان در حال حاضر محل مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است و به عنوان یکی از جا های دیدنی تهران، میزبان گردشگران است.

معماری خانه ملک تهران تلفیقی از هنر ایرانی و اروپایی است. این خانه 2،500 متر مربع مساحت دارد و از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده که به ترتیب در جبهه های شرقی و غربی قرار گرفته اند. اتاق ها و فضا های گسترده و بزرگ و کوچک خصوصی، پذیرایی، آب انبار و سرداب، زیرزمین ها، آشپزخانه، تالار مطالعه و پژوهش و مخازن قدیم کتاب ها و نسخه های خطی، بنایی قسمت های مختلف این بنا را تشکیل می دهند.

تزئینات هنری و معماری متعددی در آرایش این خانه به کار رفته است؛ چنانچه آجرکاری با تلفیقی از هنر سنتی ایران و معماری اروپایی جلوه گری می کند. کاشی کاری، حجاری، گچ بری، منبت کاری، تزیینات چوبی، دیوارپوش های قاجاری و تزیینات فلزی از دیگر آرایه های معماری خانه تاریخی ملک هستند.

این خانه تاریخی با شکوه بین دو مسجد امام و مسجد جامع در بازار بزرگ تهران واقع شده است. شهروندان وعلاقه مندان گردشگری و آثار تاریخی از دو راستا می توانند به خانه تاریخی ملک در بازار بین الحرمین برسند. راستا اول از خیابان 15 خرداد (بازار بزرگ تهران) و پله های نوروز خان و راستا دوم از خیابان 15 خرداد و مسجد امام بازار است. ساعت بازدید از خانه حاج حسین ملک روز های شنبه تا پنجشنبه از ساعت 9 صبح تا 16 است.

منبع: همشهری آنلاین